Regülasyonlarla bunalan bankacılık kesiminde ticari krediler durma noktasına geldi. Bankacılık kaynakları, özel bankalarda ticari kredi arzının neredeyse durduğunu, riski daha düşük olduğu için 1-1.5 aylık kısa vadeli spot kredilere yönelindiğini söyledi. Ayrıyeten kaynaklar uzun vadeli ticari kredi talebinde bankaların fiyatlama yapamadığını, uç örnekler olarak da yüzde 60- 70 oranında faiz verdiğini aktardı. Son periyotta daima regülasyonlarla karşı karşıya kalan bankacılık dalında seçim meçhullüğü nedeniyle ikinci tıp seçimleri öncesinde kredi arzı neredeyse durma noktasına gelmiş ve faiz oranları da üst taraflı hareket etmişti. Seçimden sonra ise birtakım bankalar çabucak faiz oranlarında ayarlamalar yaptı. Ticari kredi faizleri bu durumdan daha fazla etkilendi.
Menkul değer mecburiliği ticari kredi büyüme ve faiz oranlarına nazaran uygulanıyor. Dal riskin yükselmesi, net faiz gelirinin negatif olması nedeniyle bir müddettir ticari kredide iştahsız davranıyordu. Bu hafta ise bankacılık dalı kaynaklarına nazaran kimi özel bankalar uzun vadeli ticari krediyi ya durdurdu ya da yıllık yüzde 60-70’e varan çok yüksek faiz oranları vermeye başladı. Bankacılık kesimi kaynakları özel bankaların “kredi vermiyoruz” dememek için 1-1.5 ay vadeli spot kredilere yöneldiğini belirterek, bu alanda vade yapısı nedeniyle risk düşük olduğu için çok da yüksek faiz oranlarının konuşulmadığını, makul oranların uygulandığını vurguladı.
Uzun vadeli kredi talepleri ise çoklukla karşılanmıyor. Bunu “fiyatlama yapılamaması” olarak yorumlayan bankacılık dalı kaynakları piyasada çok yüksek faiz oranları dolaştığını da vurguladı. Kamu bankalarının ise daha düşük faizli ticari kredi kullandırımına devam ettiğini söyleyen bankacılık bölümü kaynakları, kamu bankalarında ise limitlerin uygulandığını belirtti. Kaynaklar kamunun kullandırdığı yüksek montanlı kredileri ise taksit taksit ödediğini ekledi. Ticari kredi faizleri kimi özel bankalarda seçimlerin ikinci çeşidi öncesinde yüzde 48’e yükselmişti.
Bazı özel bankalarda gereksinim kredi faizi aylık yüzde 6’ya kadar yükseldi ve yıllıkta bir haftada 12.12 puan arttı. Ticari kredi faizlerinde ise artış çok daha keskin oldu. Kaynaklar bankalara yönelik regülasyonlar devam ettiği sürece faiz oranlarında yükselişin süreceğini belirtirken 70 bin liranın üzerinde kredi kullanımının kısıtlı olduğunu çok ısrarlı talep durumunda ise aylık faizin yüzde 7’yi aştığını lisana getirdi.
İhtiyaç kredi faizleri ise mart başından bu yana yükseliş eğiliminde bulunuyor. Merkez Bankası 10 Mart itibariyle gereksinim kredilerinde faiz oranına nazaran menkul değer kapsamı getirmişti. 70 bin liraya kadar olan muhtaçlık kredileri ise menkul değer kapsamı dışında bırakıldı. Bankacılık kesimi de daha çok 70 bin liraya kadar gereksinim kredisi kullandırımı yapıyordu. Lakin seçim meçhullüğü ve Merkez Bankası’nın regülasyonları daha da sıkılaştırması faiz oranlarının daha süratli yükselmesi sonucunu doğurdu.
10 Mart öncesi özel ve yabancı mevduat bankalarında yaklaşık aylık yüzde 2,76 olan muhtaçlık kredi faizleri birinci çeşit öncesinde yüzde 3,99, birinci cinsin çabucak sonrasında yüzde 4,49’a çıkmış, ikinci çeşit öncesindeki haftada ise yüzde 4,99’a çıkmıştı. Bu haftaya ise birtakım özel bankalar yaklaşık 1 puanlık faiz indirimiyle girdi ve muhtaçlık kredi faizini aylık yüzde 6’ya kadar çıkardı. Böylelikle yıllık kolay faiz yüzde 72’ye dayanmış oldu. 14 Mayıs öncesi özel ve yabancı mevduat bankaları ortalama yıllık kolay faiz yüzde 47,88 düzeyinde iken artık yıllık faiz yüzde 72’ye geldi. Ve bu yalnızca seçimin iki çeşidi müddetince faiz oranlarının 24.12 puan yükseldiğini ortaya koydu. Yılbaşında ise şimdi muhtaçlık kredi faizlerinde menkul değer uygulaması yokken özel ve yabancı mevduat bankaları aylık yüzde 2,69 yıllık kolay faizde yüzde 32,28 düzeyinde muhtaçlık kredisi kullandırıyordu. İkinci tıp sonrasında haftanın birinci gününde yüzde 72’ye çıkan yıllık gereksinim kredisi faizi böylelikle yılın birinci 5 ayında yaklaşık 40 puanlık bir artış gerçekleşti.
KKM’DE ‘ÖNDEN PRİM’ SON BULDU
Bazı bankalar dövizden TL’ye dönmek için açılan yeni kur muhafazalı mevduat (KKM) hesaplarına önden prim ödeme uygulamasına son verdi. TL’ye dönüşüm hedefl erini yakalamaya çalışan bankalar, mevduat sahiplerini dövizden vazgeçirmek için KKM hesaplarına yüksek faiz vermeye başlamıştı. Reuters’ın görüştüğü dört kıdemli bankacı, kimi bankaların prim ödemelerine son verdiklerini söz etti.
KAMU BANKALARINDA LİMİTLİ KULLANDIRIM
Özel bankalarda tek faiz artışı gereksinim kredilerinde olmadı. Taşıt kredilerinde seçim öncesi hafta yüzde 4,09 düzeyinde olan faiz oranı bu hafta başı itibariyle yüzde 4,79’a çıkarıldı. Konut kredilerinde de yüzde 3,39 olan aylık faiz oranı yüzde 4,09’a yükseldi. Kamu bankalarında ise limitli olarak daha düşük faiz oranlarından kredi kullandırımı yapılıyor. Kamu bankalarında yüzde 2’nin altında bulunan muhtaçlık kredi faizinin limiti 70 bin liraya kadar tanımlanıyor. Konut kredisinde ise 250 bin liranın üzerine çıkılmadığını belirten kamu bankası kaynakları faiz artışının şimdi gündemde olmadığını kaydetti.
Şebnem TURHAN / Ekonomim
